نویسنده:

• محمدعلی میرعلی(استادیار گروه علوم سیاسی )جامعه المصطفی العالمیه

چکیده:

نظریه‌ی اطاعت از حاکم جائر، تاثیر زیادی بر تحولات سیاسی اجتماعی جوامع دارد؛ چرا که قبول یا رد این نظریه می‌تواند نتایج و پیامدهای متفاوتی بر فرآیند تحولات هر جامعه داشته باشد. در فقه سیاسی اهل‌سنّت، اطاعت از حاکم جائر، امری ضروری شمرده شده است؛ گرچه نظریه‌های مخالفی نیز در میان فقهای اهل‌سنّت وجود دارد، اما به دلایلی به مرور زمان این نظریه در صدر نظریه‌های دیگر قرار گرفته است. همین امر تا به امروز مانع شکل‌گیری انقلاب و مبارزات سیاسی در جوامع سُنّی‌مذهب شده است. گرچه اخیراً حرکت‌ها و خیزش‌هایی در جوامع اسلامی اهل‌سنّت آغاز شده است؛ اما این تحولات، ناشی از مبانی فقهی علمای اهل‌سنّت نبوده است. این مقاله به دنبال آن است که ضمن بررسی آرای فقها و ادلّه‌ی آنها به بررسی ریشه‌های تاریخی این نظریه پرداخته و مسائل مترتب بر آن را مورد بررسی قرار دهد.

کلیدواژه‌ها: اطاعت، حاکم جائر، جهاد، عزل حاکم، اهل‌سنّت، فقه سیاسی

مطالعه بیشتر