نویسندگان:

• مریم‌السادات محقق داماد(استادیار دانشگاه امام صادق)
• زهرا جلالی(دانشجوی دکتری حقوق خصوصی دانشگاه تهران)

چکیده:

در عصر حاضر با گسترش تکنولوژی و پیشرفت ابزارهای ارتباطی، شکل انعقاد عقود متحول شده است؛ به گونه‌ای که بسیاری از افراد تمایل دارند از طریق ابزارهای ارتباطی جدید به اعمال حقوقی مبادرت ورزند. در این میان انعقاد عقد نکاح در فضای سایبری گسترش قابل توجهی یافته است. زن و مرد ممکن است از طریق سرویس‌های اینترنتی صوتی– تصویری و یا سرویس‌های اینترنتی نوشتاری اراده‌ی خود را برای عقد نکاح اعلام نمایند. در پژوهش حاضر سئوال اصلی آن است که نفوذ عقد نکاح در فضای سایبری از نظر فقهای امامیه و عامه و قانون ایران چگونه است؟ از نظر مشهور فقهای شیعه و سنّی ایجاب و قبول در عقد نکاح باید لفظی باشد؛ لذا در صحت انعقاد نکاح سایبری از طریق سرویس‌های اینترنتی صوتی-تصویری تردیدی وجود ندارد؛ از سوی دیگر، درسرویس‌های اینترنتی نوشتاری، با اثبات عدم حجیت اجماع به مهم‌ترین دلیل مخالفین کتبی بودن نکاح پاسخ داده و با دلایل دیگری نظیر اطلاق آیه «اوفوا بالعقود»، برخی آیات نکاح و همچنین صراحت و شفافیت نوشته همچون لفظ، صحت عقد نکاح در فضای سایبری را تقویت نمودیم؛ ضمن اینکه علی‌رغم لزوم حضور شهود در عقد نکاح از نظر فقهای عامه، باز هم قابلیت صحیح شمردن نکاح اینترنتی با استفاده از متون فقهی اهل‌سنّت وجود دارد. علاوه بر این، با بررسی عقود الکترونیکی دریافتیم که برای برقراری امنیت در فضای مجازی می‌توان از طریق فرایند رمزنگاری و امضای الکترونیکی از هویت طرفین اطمینان یافت.

کلیدواژه‌ها: عقد نکاح، عقد کتبی، نکاج معاطاتی، فضای سایبری، رمزنگاری

مطالعه بیشتر