نویسنده:

• سیدمحمدرضا مرندی(عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی)

چکیده:

دیدگاه‌ها و آرای صاحب‌نظران و عالمان دینی در خصوص ماهیت نظام اسلامی براساس اینکه چه مبنایی را برای مشروعیت حکومت به رسمیت شناخته باشند، چه صفات و شرایطی برای حاکم و زمامدار اسلامی ضروری است و وی مطابق با ادله شرعیه زمامدار اسلامی باید واجد چه شرایط و صلاحیت‌هایی باشد متفاوت است. یکی از فراگیرترین این دیدگاه ها به فقیه و مجتهد بودن به عنوان یکی از ویژگی های حاکم و زمامدار اسلامی تاکید دارد؛ دیدگاهی که ازآن به «ولایت فقیه» تعبیر می‌شود. نکته قابل تامل این است که عموما به هنگام نظریه‌پردازی در این خصوص و درخصوص برخی دیگر از موضوعات فقه سیاسی این گونه تلقی می‌شود که این مقوله ها صرفا شیعی هستند؛ لذا نظریه‌های اهل‌سنّت در خصوص آن‌ها، چندان مورد عنایت قرار نمی‌گیرد، از همین رو این سئوال ممکن است مطرح شود که آیا نظریه و مدل ولایت فقیه، مختص عالم تشیع و دیدگاه‌های فقهی شیعه است یا اینکه در میان اهل‌سنّت نیز طرفدارانی دارد؟ موضع علمی و فقهی اهل‌سنّت در خصوص این مقوله چیست؟ چه نظرات و دیدگاه‌هایی در میان آن‌ها در این باره مطرح است؟ و این دیدگاه‌ها برچه مبنایی استوارند؟ و… از جمله سئوالاتی است که این پژوهش به آن می‌پردازد.

کلیدواژه‌ها: حاکم اسلامی، ولایت فقیه، فقه سیاسی، امامت، اهل‌سنّت

مطالعه بیشتر